Geld, herrie en stof

In de regel gaat dit blog over kleine stapjes: zakjes plastic die ik niet gebruik, voedingskeuzes die nét dat beetje CO2 besparen, kleding of shampoo die het milieu minder belast. Schaven aan de randjes van mijn carbon footprint.

Maar deze week heb ik een relatief grote stap gezet. Eentje die ons een rib uit ons lijf kostte én drie dagen vol herrie en stof: we hebben onze tot op het bot versleten kozijnen laten vervangen. In de nieuwe kozijnen zit HR++ glas: isolatieglas. Dat betekent dat de begane grond van onze woning nu beter geïsoleerd is en we vanaf komende winter minder gas verbruiken om die warm te stoken.

Hoéveel minder, daar ben ik overigens niet precies achter. Het blijkt lastig cijfers te vinden die helder inzicht geven in het verminderd gasverbruik van een gewoon rijtjeshuis, dat standaard dubbel glas inruilt voor HR++ glas - zoals bij ons.

Het ECN-rapport Energietrends 2014 stelt dat een gezin met HR++-glas 'nog twee keer zoveel kan besparen als met standaard dubbel glas' - een stelling waarbij verdere cijfers of uitleg ontbreken, zodat je er feitelijk geen klap aan hebt. Milieu Centraal komt met een 'jaarlijkse besparing van 430 kubieke meter gas ten opzichte van enkel glas' - daar heb je ook niks aan, want wie heeft er tegenwoordig nog enkel glas?

Dit uitgebreide rapport van een onderzoeksbureau in opdracht van Agentschap NL - mijn beste vondst - heeft het over een besparing van 5 tot 7 kubieke meter gas per vierkante meter vervangen dubbel glas, voor een huis zoals het onze. Dan kom je in een doorsnee huishouden op een gemiddelde gasbesparing van zo'n vijf procent.

Dat lijkt op het eerste gehoor niet veel. Toch ben ik er blij mee. Want die vijf procent is een percentage van het héle gasverbruik: ook dat voor warm water, koken et cetera. De besparing op energie voor verwarming (zo'n driekwart van het totale gasverbruik) is dus al wat groter, tussen de 6 en 7 procent.

Een gemiddeld Nederlands huishouden stoot jaarlijks bovendien 2.900 kilo CO2 uit door zijn gasverbruik. Wie daar 5 procent op bespaart, stoot bijna 150 kilo minder CO2 uit. In tien jaar is dat 1.500 kilo broeikasgas. Je moet heel wat kopjes koffie laten staan om diezelfde besparing te behalen.

Heerlijke vieze wijn

Zon, wuivende korenvelden, klaprozen, kortom: we waren op vakantie in Frankrijk. En daar genoten we onbezorgd van Franse kersen, artisjokken en olijven, steevast vergezeld door een mooie streekwijn.

Tot we in de koele kelder van zo'n sfeervol domaine stonden, de prachtige wijngaard zelf op een paar meter afstand, en ik met een onbehaaglijk gevoel keek naar een bord met uitleg over het productieproces. Daar stond iets over de koolstofdioxide die daarbij vrijkomt. En voor het eerst vroeg ik me af: hoe milieuvriendelijk is die wijnliefde van mij eigenlijk?

Die idyllische Franse wijngaard van het onbehaaglijke gevoel. 

Niet zo, blijkt. De gemiddelde carbon footprint van Europese wijnen ligt rond de 1286 gram CO2 per fles van 750 milliliter, las ik in dit gedetailleerde rapport. Voor diezelfde CO2-uitstoot kun je in een nog nieuwe auto zo'n 13 kilometer rijden. En daarmee is wijn stukken belastender voor het milieu dan bijvoorbeeld bier, met een CO2-voetafdruk van 139,6 gram per flesje van 330 milliliter - omgerekend vier keer minder dan wijn.

Nu zitten die grote voeten van wijn niet zozeer in de drank zelf, als in de verpakking: al dat loodzware glas, dat geproduceerd en vervoerd moet worden. Er zijn wel initiatieven om die carbon footprint te verkleinen. Volgens sommige liefhebbers is French Rabbit bijvoorbeeld een prima wijn - de producent koos bewust voor een milieuvriendelijke verpakking zonder glas. Maar in Nederland heb ik deze nog niet getroffen. En de wijnen die ik hier wél in een kartonnetje vond, hebben me nog nooit kunnen bekoren.

De aanschaf van biologische wijn maakt een klein beetje uit; zo werk je bijvoorbeeld niet mee aan extra vervuiling door pesticiden. Net zoals je de milieu-impact een tikkie kunt beperken door wijn niet onnodig lang te koelen. Maar de grote effecten hef je daar toch niet mee op.

En toch: stoppen met wijn drinken - nee, dat gaat hem echt niet worden. Hier loop ik tegen de grenzen van mijn principes aan. Die paar glazen in het weekend, daar geniet ik zó van, daar valt niet aan te tornen. Wijn van buiten Europa is al in de ban, okee, maar that's it.

Dus verval ik maar eens in het laffe compensatiegedrag dat we volgens onderzoekers allemaal wel eens vertonen: als ik dit niet..., dan mag ik toch wel...? 

Recent stopte ik wel volledig met koffie, iets dat ik me eerder ook niet voor kon stellen. Dat al die kopjes leut plaats hebben gemaakt voor simpel kraanwater, fungeert maar even als wisselgeld voor mijn 'vieze' wijnvoorkeuren. Kijk eens wat een energie en grondstoffen ik zonder koffie bespaar: ik heb wel een wijntje verdiend!

Niet verder vertellen.