Een koe in elke kliko

De hoeveelheid afval die een gemiddelde Nederlander in een jaar 'produceert' weegt dik 500 kilo. Even veel als een jongvolwassen koe. Onvoorstelbare getallen, als je er echt over nadenkt.

Onze maatschappij kent nog grotendeels een cultuur van take, make, waste. We nemen grondstoffen, maken er iets van en danken dat na gebruik weer af - waarbij de oorspronkelijke grondstof verloren gaat. Die aanpak leidt tot grote schade aan het milieu, omdat we steeds nieuwe grondstoffen moeten bemachtigen. Bovendien is zo'n 'lineaire' economie gruwelijk inefficiënt. Hoewel momenteel zo'n 80 procent van het Nederlands afval op een of andere manier wordt hergebruikt, blijven er nog steeds miljoenen tonnen afval over die geheel uit de cyclus verdwijnen.

Zelfs restjes groente kun je hergebruiken.

De Grote Droom? Een circulaire economie, waarin enkel producten bestaan die aan het eind van hun levensduur een andere nuttige toepassing krijgen of vergaan. Een streven dat overigens niet alleen milieuvoordelen biedt, maar ook betekent dat bedrijven flink kunnen besparen op hun kosten. Volgens dit TNO-rapport, opgesteld in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, kan het Nederlandse bedrijfsleven jaarlijks miljarden extra verdienen als we snel overschakelen naar een circulaire economie.

Het bedrijfsleven is echter nog niet zo ver. Het fijne is: desondanks kún je ook nu al leven zonder afval. Er zijn mensen die dat hebben aangetoond. En gelukkig zijn er onder die pioniers een aantal die bloggen, om tips en ervaringen te delen.

Al lukt het in ons huis nog niet om afval geheel uit te bannen - vooral plastic verpakkingen blijken hardnekkig - hebben we de afvalberg wel verkleind.
Met veelal simpele maar effectieve maatregelen, zoals een 'ja/nee'-sticker bij de brievenbus. In plaats van wegwerpdoekjes gebruik ik nu meestal vochtige washandjes voor vieze peutergezichtjes. Recent kocht ik herbruikbare polyester groentezakjes, zodat we eindelijk af zijn van die (*piep*) zakjes voor groente en fruit in de supermarkt. En, een gadget voor groene nerds: op dezelfde site vond ik biologisch afbreekbare pennen.

Ik wen me bovendien steeds meer aan zaken niet weg te gooien, maar te hergebruiken. Op Pinterest wemelt het van de ideeën voor hergebruik of upcycling. Zo gaf ik deze winter niet toe aan de drang om waxinelichthouders te kopen, die me elk jaar rond Kerstmis overvalt. Ik maakte ze zelf, door glazen potjes en lege blikjes te pimpen. Het carnavalskostuum van mijn oudste - een dokterspakje - was drie weken geleden nog een afgedragen wit shirt van haar vader. Cadeautjes? Niet meer in cadeaupapier, maar in kranten, met stickers voor een vrolijk accent.

We hergebruiken ook voedselresten. Koffiedik blijkt bijvoorbeeld prima compost. Zelfs groente kun je recyclen. Op ons aanrecht groeien uit stompjes lente-ui, prei en losse steeltjes basilicum tegenwoordig nieuwe exemplaren, die we na een paar weken kunnen opeten.
En voor mensen met een wederhelft die daar geen veto over uitspreekt (hier wel dus): je kunt je gft-afval ook zelf thuis composteren.

Het lijken kleine stapjes - dat zijn het ook - maar alles bij elkaar maken ze zichtbaar verschil.

De wasmachine wordt zuiniger - maar wij niet

Onze wasmachine gaf er vorige week, na vele jaren trouwe dienst, vastbesloten de brui aan.
Balen? Welnee. Ik stond juichend naast het apparaat: een kans om een energiezuinige opvolger aan te schaffen!

Een wasmachine is in een gemiddeld gezin goed voor zo'n 5 procent van het totale elektriciteitsverbruik (zie p. 7 van het gelinkte rapport), en daarmee een van de grootste verbruikers. Die energie is vooral nodig om het water te verwarmen waarmee we vlekken en nare geurtjes proberen weg te spoelen.

Een nieuwe machine is in de regel zuiniger dan apparaten die tien jaar geleden in de handel waren. Dit blog legt overigens op een toegankelijke manier uit hoe dat komt. Het energieverbruik van wat toen de zuinigste exemplaren waren, is inmiddels zo'n beetje het gemiddelde. En wasmachines met energielabel A+++ doen het nog een stuk beter.
(Overigens loont het de moeite ook binnen die categorie te vergelijken, want binnen de A+++-klasse bestaan grote verschillen in energieverbruik. Dat kun je zien aan het geschat jaarverbruik in kWh, dat gewoon op de nieuwe energielabels staat vermeld.)

Wasmachines worden dus steeds zuiniger: het elektriciteitsverbruik is sinds mijn eigen geboortejaar zo'n beetje gehalveerd.

Het slechte nieuws? Onze apparaten worden dan wel steeds efficiënter, de mensen die ze gebruiken maken die milieuwinst weer ongedaan.
Hoe slimmer onze wasmachines, des te 'slechter' ons wasgedrag. Nederlandse huishoudens zijn gemiddeld steeds vaker en inefficiënter gaan wassen. Zo laten we halfvolle trommels draaien en wassen we vaak heter dan nodig. Daarom is het de vraag of het totale energieverbruik voor de vaderlandse vuile was de afgelopen decennia niet juist is toegenomen (zie p. 14 in de link) - ondanks die zuiniger apparaten.

Tijdens mijn kleine studie naar zuinig wassen stuitte ik overigens op een eye-opener als het gaat om de ecostand, die veel machines hebben. Jaren gebruikte ik die stand zelf trouw. Wat blijkt: dat ecoprogramma kan er bij elke fabrikant anders uitzien, en is lang niet altijd de zuinigste optie.
Zelf koos ik bijna standaard voor de ecostand en 30 graden - tenminste, dat dácht ik. Pas vandaag ontdekte ik dat de ecostand bij mijn oude wasmachine automatisch een programma op 40 graden betekende. En die tien graden verschil, dat scheelt een kwart in het energieverbruik. Was je op 60 in plaats van 30 graden, dan verbruik je zelfs bijna dubbel zo veel elektriciteit.

De meest zuinige stand is volgens Milieu Centraal het katoenwasprogramma: die wordt dus de nieuwe favoriet. Hoewel ik altijd al probeerde de trommel zo vol mogelijk te stoppen voor ik de machine aanzette, zal ik daar nog beter op letten.
Onze eigen nieuwe aanwinst heeft overigens een grotere trommel. Dat betekent ook dat we minder wasjes hoeven te draaien, omdat er in één keer meer in past. Soms is bigger wel degelijk better.

(En o ja: als we het dan toch over wasmachines en energie hebben: kennen jullie deze fantastische TedX-talk?)