Als voedselverspilling een land was

Als voedselverspilling een land was, was het na de Verenigde Staten en China de grootste vervuiler op aarde. En in die berekening is milieuschade die optreedt door veranderend grondgebruik - bossen en regenwouden die plaatsmaken voor akkers - niet eens meegenomen.

Al ons eten veroorzaakt uitstoot van broeikasgassen: in de productiefase, tijdens het transport, tijdens de bewerking en door bewaar- en verpakkingsmethodes. Voedselverspilling staat dus gelijk aan onnodige milieuschade. Elke kilo eten die je thuis weggooit, staat grofweg gelijk aan het verbruik van 1,3 liter benzine.

Hier aten ze dus geen hap van, die peuters.

De gemiddelde Nederlander mikt 14 procent van al het eten dat hij koopt later in de kliko. 'Echt afval', zoals schillen en pitten, niet eens mee gerekend. Prima eten, dat we zelf verkeerd bewaren, te laat opeten of gewoon niet lekker vinden. Goed voor gemiddeld 47 kilo verspild voedsel per Nederlander per jaar - omgerekend zo'n 150 euro aan boodschappen.
Alsof je een volle tank door de gootsteen giet.

Alle Nederlandse gezinnen samen gooien jaarlijks dus zo'n 800 miljoen kilo eten weg, of 2,5 miljard euro.
Daarvan zorgen vooral weggegooid vlees, zuivel, rijst en groente voor grote milieuschade, omdat die voedselcategorieën onderweg naar jouw bord voor de grootste uitstoot zorgen.

Bijna een derde van alle landbouwgrond op onze planeet wordt ingezet voor de productie van voedsel dat nooit wordt geconsumeerd. Als we op al die grond nieuwe bossen zouden aanplanten, zouden de bomen zoveel koolstofdioxide opnemen, dat het de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen in theorie kan compenseren.

Denk daar eens over na. Onze planeet hóeft niet in deze situatie te zitten, als wij maar met z'n allen besluiten een aantal dingen fundamenteel anders aan te pakken. Andere dingen te eten, bijvoorbeeld. Niet meer te nemen dan we echt nodig hebben. Minder weg te gooien, respectvoller met de beschikbare ruimte om te gaan.

Tips om minder voedsel te verspillen vind je onder andere hier, hier en hier. Originele recepten met kliekjes vind je op dit vrolijke blog.

Maar denk vooral ook zelf nog eens na over maatregelen om verspilling te voorkomen. Sommige gewoontes zie je na een tijdje gewoon over het hoofd.
Hier in huis is het bijvoorbeeld lastig 'op maat koken', met twee peuters. De ene dag eten die alles op, de volgende nemen ze geen hap. Tot een maand of vier geleden verdwenen al hun restjes in de prullenbak. Pas toen ik er op ging letten, realiseerde ik me hoe bizar dat eigenlijk is.

Nu gaat alles wat overblijft de volgende dag mee naar mijn werk, als lunch; dat betekent winst op alle fronten.

Voor het milieu, natuurlijk. Maar het scheelt per week ook ongeveer een half brood en bijbehorend beleg aan inkopen: op jaarbasis goed voor een aardig bedrag. Ik eet nu bovendien meer groente, omdat die 's middags in mijn lunchtrommel zit: gezond!
En het scheelt óók nog eens tijd, omdat ik op ongeveer de helft van de dagen geen boterhammen meer hoef te smeren.

Gasanalfabeten: dit interesseert je geen klap

Vóórdat ik met dit blog begon, dacht ik dat het ingewikkeld zou zijn om duurzamer en energiezuiniger te leven. Dat je alleen zorgvuldig met het milieu om kunt gaan als je bereid bent comfort in te leveren en keiharde knaken neer te tellen. Nou: niet dus.

Met verbazingwekkend weinig moeite is verbazingwekkend veel milieuvoordeel te behalen. Dat bleek overigens ook uit een vrolijk stemmend onderzoek dat de Universiteit van Cambridge een tijdje geleden publiceerde. Het rapport stelde dat we het energieverbruik wereldwijd met zo'n drie kwart (drie kwart! lees dat nog eens!) terug kunnen dringen door simpele, praktische maatregelen te nemen. Panden isoleren. Koken met de deksel op de pan. Dat werk.

Hoe je daar thuis de grootste slagen in maakt, zonder direct de portemonnee te trekken voor betere woningisolatie, HR++glas of zonneboilers? Zet de verwarming lager, of gebruik hem in ieder geval slimmer.

De verwarming van onze woningen is goed voor de helft, bijna zestig procent of zelfs bijna driekwart van ons gasverbruik, afhankelijk van wie je het vraagt. Dat veroorzaakt bijna een tiende van de CO2-uitstoot door een gemiddeld huishouden. En heeft dus ook een flink aandeel in de energierekeningen waar we zo graag over klagen.

Dat weten we zelf overigens niet, volgens onderzoek van de Universiteit van Tilburg. Het merendeel van de gezinnen heeft geen idee wat hun gasverbruik is, kost of wat het beïnvloedt. Een kwart van de onderzochte huishoudens liet de verwarming zelfs 's nachts door loeien. Eigenlijk zijn wij, volgens de onderzoekers, bijna allemaal een soort gasanalfabeten.

Zoals het onderzoek zelf het verwoordde: energy use does not seem to be on the mind of the average consumer. Oftewel: zijn gasverbruik interesseert de gemiddelde Nederlander geen klap.

Wie bereid is er af en toe tóch even over na te denken, kan daarmee ook zijn groene geweten sussen. Volgens de organisatie van de jaarlijkse Warme Truiendag scheelt elke graad dat je de verwarming lager zet, zes procent van je verwarmingsgerelateerde CO2-uitstoot.

Selectief verwarmen levert hier in huis een gasverbruik op van ongeveer de helft van het gemiddelde voor soortgelijke woningen en gezinnen. Als je het al niet voor het milieu wilt doen, zou de besparing in energiekosten het toch de moeite waard moeten maken.

Appeltje eitje

Nog op zoek naar een groen voornemen voor 2015? De makkelijkste, goedkoopste én meest effectieve manier om je carbon footprint te verkleinen: eet minder vlees (volledige rapport hier).

Net voor de jaarwisseling kwam een rapport uit van de Britse denktank Chatham House, dat nog eens op een rij zette wat anderen al eerder meldden. Als steeds meer mensen steeds meer vlees en zuivel gaan consumeren, hebben andere inspanningen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen weinig zin.

De veehouderij draagt nu al zo'n 12 procent bij aan de totale uitstoot van broeikasgassen. Daarmee levert de mondiale vleesconsumptie een grotere bijdrage aan de klimaatverandering dan de hele transportsector.  De productie van vlees kost verhoudingsgewijs veel water, grond en grondstoffen. De broeikasgasuitstoot die gepaard gaat met de productie van één kilo rundvlees, staat gelijk aan dik 220 kilometer rijden in je auto.
En: dat aandeel van de vlees- en zuivelconsumptie in de uitstoot van broeikasgassen dreigt de komende decennia hard te stijgen. Want de wereldbevolking groeit rap, net als de vleesconsumptie per persoon. Daarmee zou de uitstoot die volgt uit de veehouderij in de aanloop naar 2050 met bijna tachtig procent (!) kunnen stijgen.

Dat is niet alleen slecht nieuws. Ja: als de vleesconsumptie zich inderdaad ontwikkelt volgens de huidige voorspellingen, hebben we een groot probleem.
Maar: als mensen gewoon kiezen voor een ander dieet - in essentie een eenvoudige en goedkope keuze - kunnen we zonder veel moeite een enorme slag maken in de strijd tegen klimaatverandering.

CE Delft zette in 2012 de milieuwinst in diverse scenario's op een rij. De uitkomsten van hun berekeningen zijn meer dan hoopgevend. Als Nederlanders hun vleesconsumptie zouden beperken tot een gezonde inname - een kleine 100 gram per dag en liefst mager vlees - vermindert de milieu-impact ten opzichte van het gemiddelde dieet al met ruim een derde.
Het halveren van je vleesconsumptie en voor de andere helft kiezen voor duurzamer vlees zoals kip: scheelt ruim de helft van die impact.
En wie geheel vegetarisch wordt, vermindert de carbon footprint die bij zijn voeding hoort met tot wel 84 procent.

Appeltje eitje, dus. Voor mij persoonlijk betekent dat, dat ik vanaf nu geen vlees meer eet bij ontbijt, lunch of in tussendoortjes. In overleg met mijn vriend - die geen vegetariër wil worden - heb ik afgesproken vier avondmaaltijden per week voor een vegetarisch recept te kiezen.

Wie inspiratie zoekt: het Forest Feast Kookboek is een lust voor oog en maag, maar bevat wel vooral bijgerechten en kleine gerechten. Wie op zoek is naar volledige en buitengewoon lekkere vegetarische maaltijden: het fantastische kookboek Veg! is zijn gewicht in goud waard.