Kantoorkwesties, part II: traplopen

KOp de eerste werkdag na mijn keukentafelklimaattop kreeg ik al spijt van één van mijn beloftes:  dat ik op mijn werk niet langer de lift, maar de trap zou nemen.

Ik werk sinds een maand of wat op de achtste verdieping van een kantoortoren en er valt het een en ander aan te merken op mijn conditie. Bovendien sleep ik steevast een paar kilo's bagage mee naar mijn werk (laptop, dossiers, papierwerk). Het klimritme ziet er daarom ongeveer als volgt uit: op de vierde verdieping begint de pijn in mijn bovenbenen, rond de zesde verdieping wordt die onaangenaam en eenmaal op de achtste vervloek ik mijn klimaatbeloften.

Maar: het levert wat op. Nederland telt zo'n 80.000 liften, en elke lift verbruikt op jaarbasis ongeveer even veel energie als een gezin met een paar kinderen. Die liften zorgen voor een duizendste van het totale Nederlandse energiegebruik. Als mensen vaker de trap nemen kunnen we met z'n allen vrij eenvoudig het energieverbruik van een bescheiden stad besparen.

Betrouwbare cijfers over het energieverbruik per verdieping kon ik overigens niet vinden. De enige getallen die ik vond stonden in Mixx, een online magazine van energieleverancier Oxxio. Dat zelfde artikeltje geeft verkeerde informatie over de energieverbranding van je lijf op een trap, dus heb ik ook zo mijn twijfels bij de cijfers over het energieverbruik van liften die daar staan.

Bij gebrek aan beter gebruik ik die Mixx-informatie echter toch voor mijn eigen rekensom. Als een lift per verdieping zo'n 2 Wh aan elektriciteit verbruikt, bespaar ik met mijn zestien verdiepingen traplopen 32 Wh per werkdag. In een week (vier werkdagen, in mijn geval) is dat dus 128 Wh.
Dat is meer dan het gemiddelde energieverbruik van een smartphone in die zelfde week. En met die energie zou je ook drie uur televisie kunnen kijken of drie à vier magnetronmaaltijden op kunnen warmen.

Bovendien: traplopen is goed voor je.

Dat is een mooie bonus van milieubewust leven. Veel dingen die goed zijn voor het milieu, zijn ook gewoon beter voor mij. De fiets pakken in plaats van de auto, de trap in plaats van de lift? Meer verse groente en fruit en wat minder vlees en kaas? Dat is niet alleen beter voor de planeet, maar ook voor je lijf.

Kantoorkwesties, part I: kopje koffie

Goed nieuws voor mijn collega's: ik zal ze niet langer lastigvallen bij de koffieautomaat.

De afgelopen weken drukte ik collega's - soms tot vervelens toe - op het hart om vooral geen plastic wegwerpbekertjes te gebruiken. Want in de kast naast onze automaat staan ook gewoon ouderwetse mokken, en die zijn veel beter voor het milieu dan die wegwerptroep.
Tenminste: dat zei mijn gezonde boerenverstand.

Dat had mijn gezonde boerenverstand dus mooi bij het verkeerde eind. De milieubelasting van plastic bekertjes blijkt helemaal niet groter dan die van gewone kopjes. Als het gaat om energieverbruik en CO2-uitstoot, maakt het niet veel uit wat voor kopje je pakt. Wel wat je er mee doet als je het leeg hebt gedronken. De onderbouwing, van TNO, vind je hier.

Hoe dat kan? Nou: de productie en het transport van zo'n aardewerken mok vergen veel meer energie en grondstoffen dan die van de wegwerpbekertjes. En je moet hem steeds afwassen met warm water, wat ook energie vergt. Daardoor is de milieubelasting van beide producten uiteindelijk even hoog, ook al belandt dat plastic bekertje aan het einde van zijn eerste werkdag al in de vuilnisbak.

Wil je milieuvriendelijk koffie drinken, dan maakt het uiteindelijk niet uit wat voor kopje je pakt. Wat wél helpt om de milieubelasting omlaag te brengen? Kopjes zo vaak mogelijk gebruiken gebruiken voor je ze weggooit of omspoelt. Dat geldt overigens zowel voor gewone als voor wegwerpbekers.

De witte motor

Op  mijn to-do-lijstjes zet ik steevast iets dat ik al geregeld heb: het motiveert zo lekker, als je meteen iets kunt afstrepen.

Mijn lijstje met klimaatbeloftes vormt geen uitzondering. 'Sojamelk gebruiken in plaats van gewone melk', dat doe ik al een tijdje. Maar ik heb me er nooit in verdiept welk milieu-effect dat precies heeft. Overstappen leek me hoe dan ook een goede zaak. De analogie van melk als 'de witte motor' gaat immers op meer dan één manier op; koemelk zorgt voor een forse uitstoot van broeikasgassen.

Nu ik me wél heb verdiept in de effecten, blijkt het toch iets ingewikkelder te liggen. Inderdaad: voor de productie van een liter sojamelk is minder land en water nodig dan voor de productie van een liter gewone melk. (Kijk ook eens hier, in de hoofdstukken over melk en sojadranken, voor uitvoeriger informatie). En de uitstoot van broeikasgassen ligt ook fors lager. Geen wonder: ons melkvee zorgt immers voor ruim de helft van de Nederlandse uitstoot van methaan, dat als broeikasgas vele malen sterker is dan CO2.

Maar aan soja kleven ook nadelen. Kijk voor een vrij alarmerend inkijkje in de neveneffecten van de sojaproductie eens op de website van de Nederlandse Sojacoalitie, die zich inzet voor een duurzamere sojahandel. Om aan de enorme vraag naar soja te voldoen wordt jaarlijks ruim anderhalf miljoen hectare regenwoud gekapt, zodat er sojaplantages bij kunnen komen. Die gronden worden bovendien regelmatig met geweld onteigend, en op de sojaplantages die er vervolgens komen is soms sprake van slavernij.

Da's even slikken. Deugt die sojamelk die ik 's ochtends over de havermout giet wel? Of werk ik nu ineens ongewild mee aan ontbossing en slavernij?

De milieubelasting van het merk dat ik koop - Alpro Soya - valt mee, volgens de app Questionmark (die je gratis kunt downloaden en ook online kunt raadplegen). Die app geeft inzicht in onder andere de milieubelasting en diervriendelijkheid van ruim 26.000 producten die je in Nederland kunt kopen; je kunt zelf aangeven welke zaken je het belangrijkst vindt.

 Alpro Soya scoort met een 9,7 beduidend hoger dan de halfvolle melk van Melkunie (7,7) die ik eerder kocht. Questionmark, dat overigens een zeer uitgebreide uitleg van zijn rekenmethodes op de site heeft staan, houdt daarbij rekening met het verbruik van grondstoffen en energie bij productie, bewerking en transport.

Toch wilde ik graag weten waar die soja van Alpro dan precies vandaan komt, en of die nu een bijdrage levert aan ontbossing en mensenrechtenschendingen of niet. In het Duurzaamheidsverslag dat Alpro vorig jaar publiceerde vond ik helaas niets over de herkomst van de soja. Maar ergens op de 'promogedeeltes' van de website is, met een beetje zoeken, wel wat informatie te vinden. Alpro werkt alleen met sojaboeren in Europa, Canada en China, staat daar, 'zodat we weten waar onze bonen vandaan komen; en dat is nooit uit gebieden waar ontbossing heeft plaatsgevonden'.

Zet dat volgende keer ook even in je Duurzaamheidsverslag, Alpro, dan komt zo'n statement net wat steviger over.

Voorlopig blijft de sojamelk.

En: de zoektocht naar meer informatie over de milieubelasting van verschillende soorten zuivel heeft een nieuwe klimaatbelofte voor mijn lijstje opgeleverd. Het eten van kaas blijkt veel schadelijker voor het milieu dan ik dacht. Om 1 kilo kaas te maken heb je, afhankelijk van hoe oud de kaas is, 6 tot 10 liter melk nodig. Daarmee is de productie van kaas even schadelijk voor het milieu als de 'productie' van veel soorten vlees.

Die rijstwafels met kaas die ik 's ochtends steevast eet, gaan dus de deur uit. Tijd voor duurzamer beleg. 

De Keukentafelklimaattop, Andries-editie, oktober 2014

The results are in. Aan deze afspraken moet ik mezelf houden, terwijl ik zoek naar meer manieren om mijn persoonlijke impact op het milieu te verkleinen.

- De benzine slurpende Daewoo gaat de deur uit voor een zuiniger auto. Deadline: 1 februari 2015.

- Als de fiets een optie is, blijft de auto staan. En ja: bij regen is de fiets een optie.

- Niet meer met de lift, op mijn werk (8 verdiepingen).

- Minstens drie avonden per week vegetarisch eten.

- Onderzoeken: wat kost overstappen op groene stroom? Is het niet meer dan 10 procent duurder dan ons huidige contract: overstappen. Deadline: 1 januari 2015.

- De droger gaat maximaal één keer per week aan, en alleen voor was die te groot is voor het droogrek.

- De 'kontjes' van het brood zijn misschien minder lekker en praktisch, maar prima te eten. Opeten dus, niet weggooien.

- Overleg met mijn lief: volgens mij kunnen we best zonder vriezer, volgens hem ook?

- Geen los verpakte snacks meer (1 koekje in een plastic verpakking, dat werk)

- Waar mogelijk: groente en fruit kopen die uit Nederland komen en bij het seizoen passen.

- Douchen niet op 38 graden Celsius, maar 30 graden.

- Gewone melk inwisselen voor sojamelk.

- Koken altijd met deksel op de pan. Pastawater niet tot het eind laten koken (zet je het vuur halverwege uit, dan wordt pasta namelijk ook gewoon gaar).

- Verwarming nooit boven de 19 graden Celsius. En natuurlijk: liever een trui of vest aan dan de verwarming aan.

Mijn Keukentafelklimaattop

Even zakte de moed me deze week in de schoenen, toen regeringsleiders binnen de EU - glimmend van trots - hun graatmagere klimaatafspraken presenteerden.

Al ruim twintig jaar delen landen over de hele wereld een gezamenlijke ambitie: de door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde beperken tot maximaal twee graden Celsius. Of tenminste, die ambitie delen ze op papier. Want als het er op aan komt bindende afspraken te maken waarmee we in de echte wereld onder die 2 graden kunnen blijven, laten onze politici het steevast afweten.

Maar mijn onvrede over de politieke onwil om echt iets te doen is niet het enige dat aan me knaagt. Steeds weer voel ik me ongemakkelijk, als ik tijdens het boodschappen doen wel zes plastic zakjes vul met groente en fruit. Als ik in mijn zware auto stap, restjes in de vuilnisbak schuif of een stapel folders in de papierbak kwak. En dát gevoel, dat kunnen overheden niet voor me wegnemen. Dat moet ik zelf doen.

De invloed van een individu op de processen die ons klimaat bepalen is natuurlijk miniem. Maar dat je invloed klein is, wil niet zeggen dat je geen verantwoordelijkheid draagt. Als mijn eigen levensstijl niet getuigt van respect voor onze planeet en alle levensvormen waar we die mee delen, hoe kan ik anderen dan kwalijk nemen dat zij dat respect ook niet tonen?

De zoektocht naar een minder gedachteloze, meer respectvolle, groenere manier van leven begon een paar maanden geleden. Nu wordt het tijd er echt werk van te maken. Dus houd ik mijn eigen klimaattop, aan de keukentafel. Zo meteen zet ik mijn afspraken met mezelf op papier, mijn handtekening er onder.

Op dit blog wil ik de komende tijd onderzoeken wat zo'n 'Keukentafelklimaattop' het milieu op kan leveren - en hoe makkelijk of moeilijk het is je zélf aan afspraken te houden.

Later vanavond zal ik de afspraken in een tweede bericht publiceren.
Work in progress, wordt dat overigens, want ik hoop steeds nieuwe afspraken toe te voegen.